مصرف آنتی بیوتیک در ایران ۳ برابر دیگر کشورهاست

جزر ومد: رئیس سازمان غذا و دارو با اصرار بر لزوم آموزش همگانی در خصوص عوارض ناشی از مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک‌ها، او گفت: میانگین مصرف سالیانه آنتی بیوتیک‌ها در سرزمین ما ۳ برابر زیاد تر از کشورهای عضو OECD (سازمان همکاری و گسترش اقتصادی) است.

سیدحیدر محمدی در پیامی به مناسبت هفته آگاه‌سازی آنتی بیوتیک‎‌ها در پیامی آورده است:« امروزه مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها به حدی رسیده که به یک تهدید برای سلامت انسان‌ها تبدیل شده است. تجویز غیر منطقی و مصرف بی‌رویه داروهای ضد میکروبی در جمعیت انسانی و مزارع پرورش دام و طیور، رفته رفته تعداد بسیاری از میکروب‌ها را در برابر این داروها مقاوم کرده است و گسترش بیشتر از حد این اتفاق، نتیجه‌ای جز ابراز فاجعه در پی نخواهد داشت.

این چنین طی سالیان تازه مقاومت در برابر داروهای ضدمیکروبی به یک معضل جهانی مبدل شده و همین امر کارشناسان سازمان جهانی بهداشت را زیاد دلواپس کرده است؛ تا جایی که سازمان جهانی بهداشت از تاریخ ۱۸ تا ۲۴ نوامبر را هفته جهانی آگاه‌سازی داروهای ضدمیکروبی و پیشگیری از مقاومت میکروبی نامگذاری کرده است.

شعار این هفته در سال ۲۰۲۳، “همه با هم برای پیشگیری از مقاومت به داروهای ضد میکروبی” با مقصد افزایش حساسیت سیاست‌گذاران، شاغلین سخن پزشکی و عموم مردم، به این مهم، نامگذاری شده است.

سازمان بهداشت جهانی چهار علت برای افت تاثییر بخشی داروهای ضد میکروبی شامل مصرف خودسرانه، تجویز غیر منطقی توسط درمانگران، عدم پایان دوره درمان توسط بیماران و مصرف باقیمانده داروهای ضدمیکروبی در گوشت دام و طیور گفتن کرده است.

آمار مصرف آنتی بیوتیک‌ها در ایران، نسبت به برخی کشورهای دنیا بالاتر است؛ به طوریکه مقدار مصرف سالیانه آنتی بیوتیک‌های سیستمیک که عمده‌ترین آن آنتی بیوتیک‌های مصرفی در این گروه قرار دارد، در سرزمین ما ۳ برابر زیاد تر از میانگین مصرف سالیانه آن در کشورهای عضو OECD (سازمان همکاری و گسترش اقتصادی) است. ‌

افزایش مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند علتافزایش عوارض ناخواسته جدی و حتی تهدیدکننده حیات نیز بشود. از طرفی این قضیه، تأثیرات زیاد بزرگی بر سلامتی جامعه دارد؛ چرا که برخی بیماری‌های قابل درمان، اکنون چالشی بزرگ برای پزشکان، داروسازان و سیاست‌گذاران به شمار می‌روال. به این علت، آگاه‌سازی جامعه به منظور کنترل مقاومت میکروبی زیاد حیاتی است. به همین علت، هفته آگاه‌سازی آنتی‌بیوتیک در ترویج فرهنگ منفعت گیری صحیح و مناسب آنتی‌بیوتیک و افت مصرف کنترل نشده آنتی بیوتیک‌ها و در نهایت کنترل مقاومت میکروبی پافشاری دارد.

بر پایه شاخص اظهار شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین نسخ حاوی آنتی بیوتیک در ایران از ۵۵ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۳۶ درصد در سال ۱۴۰۱ افت یافته است. این افت نشان دهنده ثمر قسمت بودن آموزش‌ها و نظارت‌های به عمل آمده توسط وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر سرزمین است.

اکنون افت شاخص نسخ حاوی آنتی‌بیوتیک کافی نیست و دقت به نوع آنتی بیوتیک تجویزی بر پایه پیشنهاد سازمان جهانی بهداشت، الزامی است. گروه درمانگر نسبت به گروه آنتی‌بیوتیکی که پتانسیل مقاومت بالاتری دارند و در معرض خطر نسبتا بالای مقاومت باکتریایی می باشند، دقت اختصاصی‌ای داشته باشند. چرا که عدم مصرف مسئولانه از این گروه، تهدید جدی به شمار می‌آید و با ادامه این روال کم کم به طور کامل در روبه رو میکروب‌ها خلع سلاح می‌شویم.

به این علت دقت جدی به مراعات پروتکل‌های بهداشتی، مراعات اصول تجویز و مصرف منطقی داروهای ضدمیکروبی، عدم مصرف خودسرانه داروهای ضدمیکروبی و کنترل عفونت‌های بیمارستانی، راه حل جدی و مهم، برای پیشگیری از ابراز مقاومت میکروبی و افت مصرف داروهای ضد میکروبی است. رسالت سازمان غذا و دارو در این خصوص، آموزش و آگاه‌سازی عمومی، نظارت و پایش مصرف داروهای آنتی میکروبیال و تدوین پروتکل‌های منفعت گیری صحیح و بهینه از ضدعفونی کننده‌ها در مراکز درمانی است.

به این علت برای تحقق پیشگیری از مقاومت به داروهای ضد میکروبی باید همه باهم با شراکت مسئولانه جامعه پزشکی و عموم مردم در این راه قدم‌های موثری برداریم.»