با مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در آینده هیچ ابزاری برای درمان عفونت‌ها نخواهیم داشت

جزر ومد: متخصص بیماری‌های عفونی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، مدیرگروه تحقیقات بالینی اپیدمیولوژی و آمار زیستی انستیتو پاستور ایران، او گفت: اگر با مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری‌ها را به دارو مقاوم کنیم در آینده هیچ ابزاری برای درمان عفونت ها نخواهیم داشت.

به نقل از جزر ومد؛ آمیتیس رمضانی، دبیر انجمن متخصصین ییماران عفونی کشور و نایب رئیس انجمن حمایتاز بیماران عفونی کشور، افزود: به همین علت دنیا به این سمت پیش رفته است که مصرف آنتی بیوتیک‌ها را محدود کند، چون در آینده هیچ دارویی برای درمان عفونت‌های تازه و کشنده نخواهیم داشت.  افراد با ابتلا به سرماخوردگی و آنفلوآنزا مشکل اشکار نمی‌کنند، این بیماری‌ها خود به خود خوب خواهد شد، ما آنتی بیوتیک‌ها را  برای عفونت‌های جدی نگه داشته‌ایم؛ همانند عفونت مغز، آبسه مغز، عفونت قلب، ذات الریه و… .

 دومین مصرف کننده دارو در آسیا

بر پایه آمار رسمی، ایران در آسیا بعد از چین دومین کشوری است که بیشترین مصرف دارو را به خود تعلق داده و در بین کشورهای جهان در ردیف بیستم مصرف دارو قرار دارد. میانگین مصرف داروهای تزریقی در ایران نزدیک به ۴۶ درصد است در حالی که این مقدار مصرف در سطح جهانی ۱۱ درصد است. تازه ترین آماری که سازمان غذا و دارو از مصرف آنتی بیوتیک در ایران داده حاکی از این است که مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در سرزمین سه برابر زیاد تر از میانگین مصرف سالیانه آن در کشورهای عضو سازمان همکاری و گسترش اقتصادی است.

به حرف های سید حیدر محمدی رئیس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها به حدی رسیده که به یک تهدید برای سلامت انسان‌ها تبدیل شده است. این چنین تجویز غیرمنطقی و مصرف بی‌رویه داروهای ضد میکروبی در جمعیت انسانی و مزارع پرورش دام و طیور، رفته رفته تعداد بسیاری از میکروب‌ها را در برابر این داروها مقاوم کرده است و گسترش بیشتر از حد این اتفاق، نتیجه‌ای جز ابراز فاجعه در پی نخواهد داشت. افزایش مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند علتافزایش عوارض ناخواسته جدی و حتی تهدیدکننده حیات بشود. از طرفی این مسأله، تاثیرات زیاد بزرگی بر سلامتی جامعه دارد چون برخی بیماری‌های قابل درمان، اکنون چالشی بزرگ برای پزشکان، داروسازان و سیاست‌گذاران به حساب می اید.

در سالیان تازه مصرف بی رویه آنتی بیوتیک و مقاومت در برابر داروهای ضدمیکروبی به یک معضل جهانی تبدیل شده و همین امر کارشناسان سازمان جهانی بهداشت را زیاد دلواپس کرده است؛ تا جایی که سازمان جهانی بهداشت از ۱۸ تا ۲۴ نوامبر را هفته جهانی «آگاه‌سازی نسبت به داروهای ضدمیکروبی و پیشگیری از مقاومت میکروبی» نامگذاری کرده است.

آنتی بیوتیک‌ها دسته‌ای از داروها می باشند که برای از بین بردن عوامل تشکیل کننده ی تعداد بسیاری از بیماری‌های عفونی به طور گسترده در سراسر دنیا مصرف خواهد شد. کشف این مواد، پشتیبانی بزرگی به علم پزشکی کرده

و طی سالیان تازه جان انسان‌های بسیاری را نجات داده است. هرچند برخی آنتی بیوتیک‌ها علیه انواع گسترده‌ای از عفونت‌ها مؤثر می باشند ولی مهم است که بدانیم هر آنتی بیوتیکی اختصاصی درمان بیماری خاصی است و آنها فقط علیه عفونت هایی به کار می‌روال که توسط باکتری‌ها، قارچ‌ها و انگل‌های بیماری زا بوجود آمده باشند وعلیه بیماری‌های ویروسی اثری ندارند. زیاد از افراد وقتی که واقعاً به آنتی‌بیوتیک نیازی نیست، این دارو را مصرف می‌کنند که علتافزایش باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک می‌بشود.

با اغاز فصل پاییز و شیوع بیماری‌های ویروسی مردم بدون دقت به این که آنتی بیوتیک اثری روی ویروس‌ها ندارد خودسرانه انواع آنتی بیوتیک‌ها را مصرف می‌کنند. آنتی‌بیوتیک‌ها عفونت‌های باکتریایی را درمان می‌کنند و اگر بیماری شما ویروسی باشد آنتی‌بیوتیک منفعت‌ای نخواهد داشت.  در این بین برخی از پزشکان هم با تجویز آنتی بیوتیک تزریقی که با سرم به بیمار تزریق می‌بشود تلاش می‌کنند تا بیمار در کمترین زمان بهبودی نسبی اشکار کند اما همین تجویز و مصرف دارو علتمی‌بشود تا بدن، مقاومت میکروبی نسبت به آنتی بیوتیک اشکار کند. با افزایش این مقاومت، در صورت ابراز بیماری‌های جدی‌تر آنتی بیوتیک‌ها تاثییر مساعد نخواهند داشت و حتی می تواند جان بیمار را به خطر بیاندازد.

مهدی نسخه پیچ یک داروخانه در شریعتی است. می‌گوید بیشترین دارویی که بیماران بدون نسخه تهیه می‌کنند آنتی بیوتیک است:« در این ۱۰ سال که در این داروخانه مشغول کار هستم بیشترین دارویی که مردم از ما می‌خرند آنتی بیوتیک است. بر پایه پروتکل‌های بهداشتی، فروش دارو بدون نسخه پزشک ممنوع است اما شما داروخانه‌ای اشکار نمی‌کنید که دارو بدون نسخه نفروشد. یقیناً برخی از داروها همانند داروهای اعصاب و روان و یا بیماری‌های خود ایمنی  فقط با نسخه فروخته خواهد شد اما در رابطه آنتی بیوتیک‌ها داستان فرق می‌کند. همانند نقل و نبات آنتی بیوتیک می‌خرند. چندین دفعه می‌پرسم برای چه بیماری می‌خواهند می‌گویند برای عفونت گلو و یا گوش درد. اما زیاد از آنها بدون تجویز پزشک آنتی بیوتیک می‌خرند و متاسفانه زیاد از مردم فکر می‌کنند از پزشکی سررشته دارند درحالی که آنتی بیوتیک برای بیماری‌هایی است که عامل آن باکتری باشد و اثری روی ویروس ندارد.

 آنتی بیوتیک آن سوی مرزها

بر پایه شاخص اظهار شده از سوی سازمان جهانی بهداشت، میانگین نسخ حاوی آنتی بیوتیک در ایران از ۵۵ درصد در سال ۱۳۷۵ به ۳۶درصد در سال ۱۴۰۱ افت یافته است. این افت نشان دهنده ثمر قسمت بودن آموزش‌ها و نظارت‌های به عمل آمده توسط وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو و دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسرکشور است.

با وجود این، تا این مدت هم برخی از پزشکان بدون دقت به عوارض آنتی بیوتیک این دارو را تجویز می‌کنند و یا تعداد بسیاری از داروخانه‌ها بدون نسخه آنتی بیوتیک در اختیار بیمار

قرار خواهند داد. اما در تعداد بسیاری از کشورهای پیشرفته تجویز آنتی بیوتیک توسط پزشکان به سختی انجام می‌بشود و طبق معمول اگر پزشک سپس از چند مرحله درمان نتیجه‌ای نگیرد آنتی بوتیک آن هم به شکل محدود و با دوز پایین تجویز می‌کند. از طرف دیگر هیچ داروخانه‌ای حق فروش آنتی بیوتیک بدون نسخه ندارد. سهیل ۱۰ سالی است که ساکن هلند است.

او می‌گوید:« اینجا در بدترین شرایط هم پزشک حاضر نمی‌بشود آنتی بیوتیک تجویز کند. صدای سرفه‌های او از پشت تلفن قطع نمی بشود ولی با این حال می‌گوید پزشک برای او آنتی بیوتیک تجویز نکرده و حرف های است با استراحت و خوردن مایعات بهتر می‌شوم. در صورت بیماری ابتدا پزشک خانواده شما را ویزیت می‌کند و اگر تشخیص داد، شما به پزشک متخصص مراجعه می‌کنید. دخترم چند بار به عفونت گوش مبتلا شد و پزشک حاضر نشد به او آنتی بیوتیک بدهد. حتی با یک جراحی ساده لوله‌هایی را در گوش میانی کودکان قرار خواهند داد تا عفونت گوش میانی خارج بشود و نیازی به مصرف آنتی بیوتیک اشکار نکند. از طرف دیگر زیاد از مردم از داروهای گیاهی منفعت گیری می‌کنند. اینجا مغازه‌های متعدد داروهای گیاهی وجود دارد که شما می‌توانید بسته به نوع بیماری تان از داروی گیاهی منفعت گیری کنید.»

سارا ساکن استکهلم هم نظر شبیهی در باره تجویز آنتی بیوتیک دارد. می‌گوید پزشکان سوئدی کمتر حاضر خواهد شد آنتی بیوتیک تجویز کنند:« آنتی بیوتیک فقط وقتی که وجود عفونت در بدن آن هم با نمونه گیری ثابت بشود تجویز می‌بشود. همه مردم سوئد یک لیست از بیماری‌هایی که قبلا به آنها مبتلا شده‌اند و این چنین داروهایی که مصرف می‌کنند دارند که در دسترس همه پزشکان است و به همین علت پزشکان از تجویز خودسرانه آنتی بیوتیک خودداری می‌کنند.»

در آمریکا و کانادا پوسترهایی روبه رو ورودی کلینک‌ها و یا مطب پزشکان قرار دارد که در آن ضمن هشدار در رابطه مصرف بی‌رویه آنتی بیوتیک از بیماران می‌خواهد پزشک معالج را ناچار به تجویز آنتی بیوتیک نکنند. این را امیر حسین ساکن شهر اتاوا در کانادا می‌گوید . او که دانشجو است می‌گوید بر پایه تحقیقاتی که دانشگاه آکسفورد منشر کرده تا سال ۲۰۱۸ بیشترین مصرف آنتی بیوتیک مربوط به شمال آفریقا و منطقه خاورمیانه بوده است و ناظر  افزایش نرخ مصرف جهانی آنتی بیوتیک از ۸/۹ به ۳/۱۴ دوز در هر هزار نفر هستیم.

او در ادامه گفت:« در کانادا بیشترین تجویزی که برای بیماران مبتلا به سرماخوردگی و یا آنفولانزا می‌بشود استراحت و خوردن مایعات و آبمیوه است و برخی از ایرانی‌ها که به مصرف آنتی بیوتیک عادت کرده‌اند نمی توانند تجویز پزشکان را قبول کنند و طبق معمول از داروهایی که همراه خودشان از ایران آورده اند منفعت گیری می‌کنند. باید در این عرصه یک فرهنگ سازی مناسب انجام بشود. پیشنهاد سازمان بهداشت جهانی این است که برای کودکان آنتی بیوتیک منفعت گیری نشود و اجازه دهیم سیستم دفاعی بدن کودک با بیماری مبارزه کند.»/نورنیوز