رقابت اخترشناسان آمریکایی و اروپایی برای ساخت اولین تلسکوپ ‌بسیار بزرگ جهان

هیئت ملی علوم که به بنیاد ملی علوم در آمریکا مشاوره می‌دهد، باور دارد که ایالات متحده باید برای ساخت «تلسکوپی ‌بسیار بزرگ» که جامعه‌ی نجوم آمریکا را داخل عصری تازه خواهد کرد، بودجه‌ای درحدود ۱٫۶ میلیارد دلار تعلق دهد.

هیئت یادشده در بیانیه‌ای که ۲۷ فوریه انتشار شد، تا ماه مه به بنیاد ملی علوم زمان داده تا در رابطه انتخاب بین دو مطرح پیشنهادی رقیب تصمیم بگیرد. این بیانیه برای اخترشناسان آمریکایی که در عرصه‌ی تلاش برای کاوش آسمان با تلسکوپ‌های بز‌رگ‌تر و بهتر، دلواپس از دست‌دادن موقعیت خود دربرابر همکاران اروپایی‌شان می باشند، دلگرم‌کننده می بود.

اما این که کدام یک از دو تلسکوپ پیشنهادی ساخته خواهد شد و سرنوشت رویاها و میلیاردها دلار زمان و اندوخته که قبلا اندوخته‌گذاری شده، چه خواهد می بود، تا این مدت در هاله‌ای از ابهام است. تعداد بسیاری از اخترشناسان آمریکایی امیدوار بودند که بنیاد ملی علوم که به‌طور سنتی حمایتکننده مالی رصدخانه‌های این سرزمین بوده است، راهی برای اندوخته‌گذاری در هر دو پروژه اشکار کند.

دو پروژه‌ی مورد او گفت و گو عبارت‌اند از تلسکوپ غول‌پیکر ماژلان در لاس کامپاناس شیلی و تلسکوپ ۳۰ متری که به گمان زیاد مقصدش، کوه مائونا کیا در جزیره هاوایی است. هردو این تلسکوپ‌ها در صورت ساخت، بزرگ‌تر و پرقدرت از هر تلسکوپ جاری روی زمین یا در فضا خواهند می بود. انتظار می‌رود هرکدام از تلسکوپ‌ها درحدود سه میلیارد دلار یا زیاد تر هزینه داشته باشند؛ اما تا بحال کمتر از نیمی از هزینه‌ی پیش‌بینی‌شده از سوی همکاران بین‌المللی حمایتکننده آن‌ها تامین شده است.

هیئت ملی علوم در بیانیه‌ی خود می‌گوید تامین مالی حتی یک تلسکوپ با قیمت ۱٫۶ میلیارد دلار، قسمت عمده‌ی بودجه‌ی معمول بنیاد ملی علوم برای ساخت‌وساز پروژه را به خود تعلق خواهد داد.

وندی فریدمن، کیهان‌شناس در دانشگاه شیکاگو که پروژه تلسکوپ غول‌پیکر را در نخستین دهه‌اش هدایت کرد، به نیویورک‌تایمز او گفت: «خیل خوشحالم که هیئت ملی علوم تصمیم گرفته است از یک تلسکوپ ‌بسیار بزرگ حمایتمالی کند. فکر می‌کنم بدترین نتیجه این می بود که از هیچ تلسکوپ ‌بسیار بزرگی حمایتنکنیم که در آن صورت، تراژدی رقم می‌خورد! از نظر واقع‌بینانه و (متاسفانه)، بودجه‌ای برای هر دو پروژه وجود ندارد؛ اما یک تلسکوپ ‌بسیار بزرگ برای آینده‌ی نجوم ایالات متخده حیاتی است.»

بااین‌حال، همه‌ی دانشمندان تا این اندازه خوش‌بین نیستند. ریچارد الیس، اخترفیزیکدان کالج دانشگاهی لندن که یکی از رهبران اولیه‌ی پروژه تلسکوپ سی متری می بود، به وب‌سایت ساینس او گفت: «با دقت به اندوخته‌گذاری انجام‌شده در هر دو تلسکوپ، انتخاب فقط یکی تراژدی است.»